MEDYASI ÖZGÜR OLMAYAN ÜLKEDE 

MEDYA OSCARLARI DAĞITIMI

Medyanın özgür olmadığı ülkede medya Oscarları İstanbul’da sıra dışı bir ödül töreniyle dağıtıldı.

Dünyanın çeşitli ülkelerinden gelmiş gazeteciler, parasal olarak milyonları bulan "Fetisov Gazetecilik Ödülleri"ni İstanbul'da aldılar.

Önce, bir gazeteci olarak benim de ilk kez duyduğum "Fetisov Ödülleri"nin ne olduğunu anlatayım. Fetisov Ödülleri 5 yıldır dağıtılıyor, bugüne kadar 137 ülkeden 1500 gazeteci başvurmuş, dört dalda veriliyor ve birinciler 100 bin İsviçre Frank'ı, ikinciler 20 bin İsviçre Frank'ı ve üçüncüler de 10 bin İsviçre Frank'ı parasal ödül alıyorlar. (100 bin Frank yaklaşık 3.5 milyon Türk Lirası demek.)

Böyle bir ödülü bizim Türkiye'de bilmiyor olmamız da doğal, Çünkü maalesef Türkiye Basın Özgürlüğünde dünya listesinde en alt sıralara düşmüş durumda, hangi haberi yazacaksınız da, böyle ödülleri almak mümkün olacak.

Fetisov Ödülleri'nin bu yılkine de 96 ülkeden 400 katılım olmuş, bu haberler yine uluslararası gazetecilerden oluşan jürilerden geçerek, finalistler belirlenmiş, işte bu finalistlerden ilk üçe girenler de, önceki gece yapılan törende açıklandı. Tören Oscar töreni gibiydi, zarflar açıldı ve dünyanın dört bir yanından gelen gazeteciler ödüllerini aldılar.

Peki, bu Fetisov kimdir ki, Nobel Ödülü gibi parasal değeri yüksek böyle uluslararası bir ödül oluşturdu.? O da ilginç, Gleb Fetisov bir Rus işadamı yani oligark. Kendisi girişimci, medya yapımcısı, bilim adamı ve hayırsever olarak tanınıyor.

Forbes'un Milyarderler 2019 listesinde 1818'inci sırada yer alan  57 yaşındaki iş adamı, servetini varlık yatırımlarından elde etti.

2022'de Kıbrıs Rum Kesimi vatandaşı olan Glep Fetisov, Limasol'da yaşıyor ve üç çocuk sahibi. Bir Rus işadamı, medya özgürlüğü için uluslararası bir ödül dağıtıyorsa, onun Putin'in karşısında olduğunu öngörmek zor değil, çünkü Putin gibilerin en nefret ettiği şey özgür basın, demek ki Bay Fetisov bu ödüllerle bir nevi Rusya Liderine meydan okuyor.

FETİSOV PUTİN KARŞITI MI.?

Zaten kendisinin 2009 yılına kadar Rus Parlamentosu'nun üst kuruluşu olan Federasyon Konseyi'nin üyesi olduğuna da bakılırsa, bir noktaya kadar Putin'in yanında, sonradan ayrı düştüğü anlaşılabilir.

Gelelim Fetisov Ödül töreninin neden Türkiye'de yapıldığı konusuna.

Bu ödülün organizasyonunu, İngiliz Gazeteci Aiden White yapıyor, kendisi 'Etik Gazetecilik Ağı (EJN) adlı bir örgütün kurucusu ve Türkiye'de de pek çok medya toplantısına öncülük etti.

Etik Gazetecilik Ağı'nın Türkiye ayağında gazeteci Mustafa Kuleli var ve ödül töreninin Türkiye'de yapılmasını Kuleli önermiş, bu da kabul görmüş.

Ödül töreni için 30 kadar yabancı gazeteci İstanbul'a davet edildi, konuklar Taksim'deki CVK Park Bosphorus Otel'de ağırlandı ödül töreni ve gala yemeği de burada yapıldı. Gala yemeğinde tüm konuklara şampanya ikram edilecek kadara harcamadan da kaçınılmamıştı.

VE BİR SÜRPRİZ

Ödülleri çeşitli ülkelerden gazeteciler kazandılar. Mesela Araştırmacı Gazetecilik Dalı'nda, mülteci çocukların ağır koşullarda çalıştırılmasını araştıran Amerikalı gazeteci Hannah Dreier kazandı.

Çevreciliğe katkı dalında Almanya'dan üç gazeteci ödül aldı, ödül alanlardan Greta Taubert, özellikle plastik atıklar konusunda çalıştıklarını anlatırken, "Plastik kullanımını mutlaka durdurmalıyız, plastik atıkların yok olduğuna, etkisiz olduğunu söyleyenlere inanmayın, çünkü plastik atık hiç yok olmuyor, üretimini kesmediğiniz sürece büyük tehdit" dedi.

İnsan Haklarını destekleme dalında yine bir Amerikalı gazeteci Anna Catherina Brigida ödülü aldı, kendisi Honduras'ta çalışarak, yüksek teknolojinin uyuşturucu satışını nasıl engellediğini anlatan bir haber hazırlamıştı.

BARIŞA KATKI SAĞLAYAN GAZETECİLER

Barışa Katkı sağlayan gazeteciler kategorisinde ise İstanbul'da yaşayan bir Suriyeli gazeteci Hadeel Arja ödülü kazandı. Hadeel Arja, Kuzey Suriye'deki Mülteci kamplarında yaşayan ergen çağındaki gençlerin çalışma koşullarını haberleştirmiş, haber de 'Tiny Hand' adlı bir internet sitesinde yayınlanmış. Tabii ki Türkiye'de biz, Türk medyası olarak ne Suriyeli gazetecilerin çalışmalarını duyuyoruz, ne de Tinyhands gibi internet sitelerinden haberimiz var. Anladığım kadarıyla ödül törenine Türk medyası pek ilgi göstermemişti, törende Basın Konseyi'ni temsilen Başkan Pınar Türenç, Murat Önok ve Doğan Satmış'ın yanı sıra, Bianet'in kurucusu Nadire Mater, Uluslararası Basın Enstitüsü'nden Emre Kızılkaya, gazeteci Kadri Gürsel ve Mustafa Kuleli vardı, Erol Önderoğlu ise gelememişti.

TAKDİRE ŞAYAN BİR OLAY

Her şey bir yana, Türkiye'ye uluslararası alanda başarılı olmuş gazetecilerin gelmesinin sağlanması takdire şayan bir olay.

Türkiye, hem ekonomik olarak hem medya özgürlüğü açısından hem de demokrasideki gerileme açısından içinde bulunduğu durumu hak etmiyor.

Ancak maalesef bu gidişi durdurmak da pek mümkün olmuyor.

Tarihçi Bernard Lewis, "Modern Türkiye'nin Doğuşu" kitabında, asırlar boyunca halifelerin yönettiği İslam ülkelerinde şu yöntemin uygulandığını yazmıştı:

"Bu ülkelerde, şöyle bir inanış vardır, halife iyi ise Allah'a şükredersin, Halife iyi değilse sabredersin." Gerçi Türkiye'de halife yok ama gelenek aynı.

Doğan Satmış

#ÖkkeşBölükbaşı, #medyagunebakis.com, #Toplumsalmuhalefet,

FJA, FETİSOV GAZETECİLİK ÖDÜLLERİ

Rusya'nın en zengin insanlarından biri olan Gleb Fetisov'un sponsorluğunu üstlendiği ve jürisinde dünyanın en prestijli gazetecilik kuruluşlarının başkanlarının da yer aldığı yeni bir hibe programı olan FJA-Fetisov Gazetecilik Ödülleri için 22 Ocak'ta Lucerne'deki Schweizerhof Otel'de bir tören düzenlendi.

İşadamı, hayırsever, film yapımcısı, eski bir senatör ve Rusya'daki My Bank'ın eski sahibi olan Gleb Fetisov’un arkasında olduğu FJA’in dört kategorisinde toplam 520.000 CHF ( ya da 525.000 $) değerinde ödül verdi. Karşılaştırma yapmak gerekirse, Pulitzer Ödülü için ayrılan toplam fon 21 kategori için 315,000 $.

ÖDÜLLERİ KAZANANLAR;

Üstün Araştırmacı Gazetecilik kategorisinde Yolsuzluk Defterleri makalesi ile Arjantin'den Diego Cabot; 

Çevre Gazeteciliğinde Mükemmeliyet kategorisinde Taksitle Ölmek serisi ile Nijerya'dan Isaac Anyaog ve Almanya'dan Petra Sorge;

Cenneti Yok Etmek İçin Gizli Anlaşma haberi ile Philip Jacobson (ABD) ve Tom Johnson (İngiltere); 

Sivil Haklara Katkı kategorisinde Uzak Yaşam, Kaba Adalet makalesi ile Katie May (Kanada) ve Son Kullanıcı makalesi ile Mohamed Abo-elgheit (Mısır) oldu. Batı’nın Silahları Yemen'de IŞİD ve AQAP'ın Eline Nasıl Geçti başlıklı makalesi ile Mohamed Abo-elgheit (Mısır) ise Barışa Üstün Katkı kategorisinde ödüllendirildi.

KAZANANLAR İKİ AŞAMALI BİR SÜREÇLE BELİRLENDİ:

İlk olarak, aralarında MLSA Eş-Direktörü olarak aralarından benim de bulunduğum FJA Uzman Konseyi'ndeki 14 gazeteci, 50 ülkeden gelen 168 başvuru arasından 33 raporu kısa listeye aldı.

Son kararı veren jüri;

Etik Gazetecilik Ağı Başkanı Aidan White,

IPI-Uluslararası Basın Enstitüsü İcra Direktörü Barbara Trionfi,

RSF-Sınır Tanımayan Gazeteciler Genel Sekreteri Christophe Deloire ve

EFJ-Avrupa Gazeteciler Federasyonu Genel Sekreteri Ricardo Gutierrez 

olmak üzere sekiz kişiden oluştu.

EFJ Genel Sekreteri Gutierrez ödül töreninde yaptığı konuşmada, Avrupa'da ve dünya genelinde gazetecilerin yaptıkları haberler nedeniyle öldürülmeleri ve rutin olarak hapsedilmeleriyle ilgili istatistikleri paylaştı: “Her gün gazeteciler şüpheli nedenlerle gözaltına alınıyor.

Dün, bu törene katılması beklenen bilim haberleri kuruluşu Mongabay'in ödüllü editörü Phil Jacobson, Endonezya'da vize ihlali iddiasıyla tutuklandı. Utanç verici bir keyfi gözaltı. Gazeteciler olarak desteğe ihtiyacımız var. Hem de her zamankinden daha fazla."

Neden bu kadar büyük bir gazetecilik ödülü veriyor.?

Forbes Russia'da Anastasia Lyalikova imzasıyla yayınlanan bir habere göre, bir ödül vakfı kurma fikri birkaç yıl önce, aynı zamanda bu yılın organizasyon komitesinde de yer alan insan hakları savunucusu Eva Merkacheva'dan geldi. Merkacheva'nın Fetisov'a ulaşarak bir Rus gazetecilik ödülüne yardımcı olmasını istemesiyle ortaya çıkan FJA’in hikâyesi Merkacheva’ya göre şöyle başladı:

"Nobel Ödülü'ne benzemeyen ama gazetecilik alanında bir ödül oluşturma fikri ortaya çıktı. Bir gazetecinin kitap yayınlamasını ya da başka bir ülkeye taşınmasını da sağlayacak bir ödül." Merkacheva, Fetisov'un 2014 yılında hakkında açılan bir dolandırıcılık davası sırasında çeşitli gazeteciler tarafından yapılan haberlerle dikkatleri üzerine çekmesinin de kendisini motive ettiğini söyledi.

DÖRDÜNCÜ KUVVET; DÜRÜST GAZETECİLİK

Ödül töreninde yaptığı konuşmada küresel toplumun karanlık bir tablosunu çizen Gleb Fetisov ödül verme nedeni şu sözlerle açıkladı: "Halen meşru olan tek bir kurum kaldı: Dördüncü Kuvvet -. Biz buna dürüst gazetecilik diyoruz. Şu anda ağır kan kaybı yaşıyor. Gazeteci cinayetlerinin listesi de her geçen gün uzuyor." "Fetisov Gazetecilik Ödülleri, gerçek gazeteciliğin temelini güçlendirmek amacıyla kuruldu.

Proje, gazetecilik alanındaki üstün başarıları ödüllendirmeyi amaçlamaktadır. Amacı, gazetecileri insani değerleri teşvik etme ve modern gerçeklerin hassas konularını haberleştirme misyonlarında desteklemektir."

GLEB FETİSOV.?

Forbes'un Milyarderler 2019 listesinde 1818 numarada yer alan 53 yaşındaki iş insanı, servetini varlık yatırımlarından elde etti. Forbes'a göre, 1995 yılında Mikhail Fridman'ın Alfa Grubu'na katılan Fetisov, daha sonra grubun Sibirya'daki bir alüminyum fabrikasını devralmasına öncülük etti. 2014 yılında, telekom şirketi Vimpelcom'daki hissesi de dâhil olmak üzere tüm ticari çıkarlarını yaklaşık 1,4 milyar dolar nakit karşılığında sattı. Parasını çektikten kısa bir süre sonra, Moskova'da iflas eden My Bank'ın varlıklarını zimmetine geçirmekle suçlanarak tutuklandı. Şubat 2015'te alacaklılara 200 milyon dolar ödedi ve kısa süre sonra hapisten çıktı. Davası Moskova'daki devam ediyor. Forbes Russia'ya göre, Fetisov 2017 yılında "Russian Booker" kitap ödülünün sponsorluğunu üstlendi.

Ayrıca 2010'ların ortalarından beri film çekimini destekliyor. Örneğin muhalif yönetmen. Andrey Zvyagintsev'in Loveless filmi Fetisoff ILLusion şirketi tarafından üretilen filmler arasındaydı. Siyasete de giren iş adamı,  Rusya'da Yeşil İttifak partisini kurdu ve 2015'e kadar bu partinin liderliğini yaptı, ancak hakkındaki iddiaların ardından istifa ederek siyasetten çekildi. Kendisine yakın isimler My Bank'a yönelik dolandırıcılık iddialarının Fetisov'un siyasi faaliyetleriyle ilgili olduğunu iddia etti.

Barış Altıntaş

#ÖkkeşBölükbaşı, #medyagunebakis.com, #Toplumsalmuhalefet,