URDUCA VE PALİSTAN

Bir Kaşgari Dili; Urduca ve Tulum Şehri; Palistan 

Pakistan’ın resmi dili olan Urduca, kuzeyindeki Balistan şehrinde bulunan Kaşgar tepelerinin çevresinde konuşulan Kaşgari dilidir. Urdu dilini resmi dil yapan şey, ilk Pakistan devletinin kurucuları onlar olduğu içindir.

Balistan şehri Çin/Uygur sınırındadır ve orada “tulum” çalınmaktadır ve adına da “tulum” denilmektedir. Böylece dünyada tulum çalınan yerler, İngiltere’nin en kuzeyinden Pakistan’ın Balistan şehrine kadar uzanmaktadır. Ancak özellikle Kaşgar tepelerinin etrafında tulum çalınmakta olduğu da bir başka önemli saptamamızdır. (Asya’da; İran, Azerbaycan, Kazakistan (2), Altaylar, Uygur, Kırgızistan, Özbekistan, Türkiye, Filistin ve Ürdün’de)

Pakistan’da ailenin reisi İran ailesinde olduğu gibi, annedir.

Palistan; Pal-estana, İstan-bul. Pal-estina; Filistin.

Türkçeyle yakın Urduca sözcüklere örnek:Dünya, Derya, Baba, Bey,  Beyhan(kızkardeş), Lori (ulu-yir; ninni), Perçem (bayrak, uçarak sallanan kâkül, atın perçemi. Oyalı Çem-ber), bedir/kamer (ay), Lacivert, Hece, Ateş, Gül/gul, Bahar, Hazan, Çay, Şair, Süt(düt), Turunç (narenç), Portakal(malta), Limon (lima), Keçi (bakrı, bahari), Buğday (Kürtçe nan), Dada (dede), Anne (Ma), Hala (pupo, bibi!), Babanne (dadi), Anneanne (nani, Hintçe; didi), Aba (pai), Abi (paya), Teşekkür (şükria), Serhat (sınır), Işık (şua), Nevruz, Şarkı (şar)...

Huma Kuşu; masallardaki talih kuşudur, kimin başına konarsa o kral olur.

Yönler; şimal (kuzey), cenup(güney), doğu (maşrık), batı (gurub).

Ben: Me (1.şahıs yer tanrısı Ma!)

Sen: Op. Sivil hitapta, dum, oğdum. (Sen/Sin ile Op, güneş kavramında buluştu.)

O: Ğo.  (3.şahıs gökteki O’dur)

Urdu dilinde, fonetik sisteme uygun dişil-eril sözcükler olduğunu saptadık.

İnek; Bel. Öküz; Bul

Tavuk; Mırgi, Horoz; Mırga

Kız; Beti. Erkek; Beta.

Bu durumda kök hece BİT, fonetik çoğalarak, Beti, Bati, Beta, Bata, Pudu, BUDA’ya kadar gider. Diyebilirim ki, Anadolu’da dişil olan tanrıça PATİ (Bacı, Paci), İç Asya’da erkek tanrı heykeli Buda olarak karşımıza çıkmaktadır. Zaten Kazak Türkçesinde Buda, “dua” demektir. Sümer-Hitit rölyeflerinde, insanlar bereketi verene dua ederken elinde bir demet BUY-DA ile resmedilmiştir.

Urduca tekerleme: (Kaynak; Kudsiye Osmani, İslamabad’lı. (Der.yeri:İzmir, Ürkmez, Haziran 2009)

Akar bakar bambe boğ / Taççanika bais goğ

Asinave pureso / So mela gada kor

Nikalika pa ga / Aça kana kainge

Sipahi ko bolayinge, meim boli boğ…

Çimdik çimdik nazlatma: (Kaynak; Yumina Osmani)

Ci ci, cirya ay, cirya ay

Dana kay, bani bi, pırrr op! (Yemek ye, su iç, prrr hop!)

Oyun; bebeğin elleri üstünden çimdiklenir ve elleri birlikte sallarken söylenir. Bitişinde elle açılır ve pırrr diye kuş yukarı uçar.

Bu nazlatmadaki başlangıç sesleri “ci ci”, belirleyebildiğimiz kadarıyla Sincan’dan Macaristan’a kadar aynı oyunun başlangıç sesidir.

Kaynak kişimiz olan genç kız Yumina’nın adı aynı zamanda Domina’dır. Burada, Y-D değişimi görülür. Yumina adında EMİNA (Rize’de), Domina adında ise Bizans kraliçelerinin DOMNA adına görürüz. DOM-ANA, Gök Kubbe’nin/Dam’ın Anası anlamında Sümerli Kibele’nin diğer adıdır.

Not: Urduca kaynağımız canlı kaynak olup, tatil için Ürkmez Ütopya tatil köyüne gelen dört kişilik Pakistanlı Osmanî ailesidir.

Mahiye Morgül - 1.7.2009